Centralisme en de schuldencrisis

Ik heb de ontwikkelingen rond de schuldencrisis wel nauwlettend gevolgd, maar ik aarzel een beetje om er veel over te bloggen. Ik ben geen econoom, dus ik moet een beetje bij mijn leest blijven. Hierbij een paar opmerkingen.

Centralisme

Heel veel partijen roepen in verband met de schuldencrisis om centralisering van het Europese bestuur, omdat je op die manier veel daadkrachtiger zou kunnen besturen. Wat mij juist in deze schuldencrisis opvalt, is de kracht die verdeeldheid kennelijk kan bewerkstelligen. Ik ben eigenlijk blij dat we in Europa geen centraal bestuur hebben dat alle miljarden euro's die in deze omstandigheden heen en weer geschoven worden en over de ruggen van de burgers terugverdiend moeten worden, zomaar kan besteden. In de omstandigheden die zich nu voordoen, worden heel veel keuzes gemaakt waarvan ook de slimste economen eigenlijk niet weten wat ze voor lange termijn effecten hebben. De verdeeldheid in de EU zorgt ervoor dat er geen extreme besluiten worden genomen. Dat kun je interpreteren als een gebrek aan daadkracht, maar je kunt het ook interpreteren als het garanderen van een evenwicht waarin de meest extreme en dus ook riskante oplossingen worden vermeden, omdat er geen consensus voor is. Verder leidt het ertoe dat regeringen verhoudingsgewijs dicht bij de burger, in een beperkte invloedssfeer, maatregelen moeten nemen om hun financiën weer op orde te krijgen. Dat maakt het draagvlak eerder groter dan kleiner. Stel je voor dat de Europese regering zomaar over alle burgers in de EU gaat beslissen dat ze miljarden moeten inleveren! Het wordt heel moeilijk om daar steun voor te vinden, omdat zo'n overheid voor het gevoel van de mensen al lang niet meer hun overheid is. Enfin, waar ik maar voor wil pleiten, is dat een éénheid in verscheidenheid misschien wel beter is dan een centralistisch machtsblok dat dingen doet waar we later spijt van krijgen.

Calvinisten

Wat het betoog van Merkel en Sarkozy betreft: ze pleiten nu weer heel heftig voor een centrale Europese regering die streng gaat straffen bij het overschrijden van Europese regels. Dat is praatjesmakerij. De afgelopen jaren zijn het juist Frankrijk en Duitsland geweest die het slechte voorbeeld hebben gegeven op dat punt. Als deze landen dat goede voorbeeld niet geven, volgen de kleinere ook niet, behalve dan natuurlijk het netste jongetje van de klas, dat er nu overigens daardoor heel goed voorstaat. Weet u bijvoorbeeld dat Nederland nog altijd rond de 60% van het bbp aan staatsschuld heeft, tegen bijv. meer dan 100 in België, of 160 in Griekenland, en 120 in Italië? 60% is eigenlijk de Europese regel. Calvinisten houden zich graag aan regels.

Liegen

Hoewel: je snapt soms toch ook niet hoe politici kunnen liegen. Ik geloof gisteren las ik dat minister Verhagen luidkeels sprak over het Nederlandse stimuleringspakket om de economie er weer bovenop te helpen. Dat doen we, zo zei hij, door flink te bezuinigen en de regels voor ondernemers te beperken. Zo voedt je je burgers heel slecht op. In 2008 en 2009 heeft de regering miljarden in de economie gepompt door middel van overheidsinvesteringen om de recessie te beperken. Daardoor werd die inderdaad gedempt, maar er werd door economen direct voor gewaarschuwd dat je die investeringen niet eindeloos kunt volhouden, omdat er bezuinigingen op zullen moeten volgen en dat zou weer tot een recessie kunnen leiden. Dus, Verhagen, nu moet je niet met hetzelfde enthousiasme de burgers gaan leren dat je moet bezuinigen om de economie te laten groeien, want elk verstandig mens kan weten dat het zo niet werkt! Verhagen kan een voorbeeld nemen aan Lubbers in de jaren '80, die een heel volk bereid kreeg te bezuinigen en dus in te leveren, om de overheidsfinanciën weer op orde te krijgen. Dat was eerlijker en zelfs in termen van kiezersaantallen een groot succes. Dat kan Verhagen over zijn politiek dan weer niet zeggen.