Numeri en het fenomeen institutionele kerk

Dat het project Numeri van de PKN op een ramp is uitgelopen, behoeft geen betoog. Ik denk dat we met z'n alleen ook maar een beetje uit moeten kijken om te snel zondebokken aan te wijzen of een simpele oorzaak te bedenken. Het had niet zo gemoeten en had nooit zo mogen gebeuren. Inderdaad, maar dat snapt iedereen zo langzamerhand wel.

Ik wil nu op iets anders wijzen. Ik zie in project Numeri een signaal van wat volgens mij één van de grootste uitdagingen voor de PKN van dit moment is: hoe van institutioneel denken te komen bij een meer bottom up benadering van kerk zijn.

De PKN is naar haar oorsprong, zeker vanuit de NHK, een sterk geïnstitutionaliseerde kerk. Dat is al gegeven met het feit dat de NHK vanuit de negentiende eeuw en feitelijk al veel langer, dicht tegen de overheid aanhing. De NHK was een brede volkskerk, dat is ook waar, maar het is ook waar dat de NHK naar haar origine en bestuursvorm veel van een regentenkerk had.

Numeri past bij dat beeld. Een gecentraliseerde administratie, maar niet alleen in dat opzicht een regentensysteem. Ook het grote geld, het grote project, de commerciële basis van het systeem, is gedacht vanuit het instituut, niet vanuit de mensen die het instituut belichamen.

Commericiële software past bij een top-down benadering. Wat als men het project eens bottom-up zou opzetten, vanuit de steeds sterker opkomende free softwarebeweging? Er zijn tientallen bekwame programmeurs op het grondvlak van de kerk, en een goed ledenregistratiesysteem is bovendien iets dat veel kerken aangaat. Als men erin slaagt een dergelijk systeem samen te bouwen en te onderhouden, is dat veel goedkoper. De standaardreply is natuurlijk dat dat niet kan, omdat hobbysoftware voor een dergelijk project nooit een professionele basis kan bieden. Dat staat nog te bezien. In feite is elk groot free softwareproject begonnen met een onvrede over bestaande systemen en een gezamenlijk belang in een alternatief.