Hermeneutiek als een zaak van geloof
Foto RD |
Het was onvermijdelijk tijdens de bespreking van het rapport M/V in de kerk op de synode van de GKv afgelopen zaterdag. Het woord ‘hermeneutiek’ viel aan de lopende band. Soms was het ook voorzien van een extra woord: ‘nieuwe hermeneutiek’. Bijna nooit werd het gebruikt om iets positiefs aan te duiden. Hermeneutiek staat voor tijdgebondenheid, voor toegeven aan de postmoderne cultuur, voor aanpassing, uiteindelijk voor nog zwaarwegender zaken: ongeloof, ontrouw aan Gods Woord en de belijdenis. Het staat voor onheldere en buigzame redeneringen die aan de eenvoud en de helderheid en betrouwbaarheid van de Schrift afbreuk doen. En dus mogen vrouwen niet dienen in de ambten. Of toch moet de ambtsleer nog eens grondig tegen het licht worden gehouden, want misschien is daar meer beweging in te vinden dan in die ‘nieuwe hermeneutiek’. De deputaten konden weinig anders dan de beschuldiging van ‘nieuwe hermeneutiek’ ontkennen en volhouden nog altijd ‘gereformeerd’ te zijn. Hoe zou je ook anders?
Ik zeg niet dat ik het niet begrijp. Sterker nog, er is een flink deel van mijn existentie dat precies zo denkt. Vasthouden, niets veranderen, blijven bij wat altijd al gezegd is. Het is vreemd, maar tegelijkertijd o zo vanzelfsprekend dat het christendom een al eeuwen durende alliantie heeft met conservatisme. Behoud wat je hebt! Bewaar het pand dat je is toevertrouwd. Als je die ene stap neemt van het feitelijk toch tijdgebonden verklaren van dat wat in de Schrift staat met een beroep op de scheppingsorde, waar blijf je dan? Hoe weerhoud je andere Schriftgegevens ervan, meegezogen te worden in dezelfde beweging? Hoe houden we dan vast wat ons eeuwig heil inhoudt? Vasthouden, bewaren, beredeneren. Dat is waar het geloof kennelijk om draait. Die mannen daar hebben de best mogelijke bedoelingen. Het is hun roeping om de kerk bij het haar toebedeelde pand te bewaren. Dat is waar ze gereformeerde kerk voor zijn, misschien niet meer ‘de’ maar dan toch ‘een’ ware kerk.
Het doet pijn
Het doet pijn om het live verslag van de synode van de GKv te lezen. Het doet pijn om te lezen dat er daar geen enkele vrouw aanwezig is of gehoord wordt. Het doet pijn om met een beroep op goddelijk gezag de helft van Gods schepselen buitengesloten te zien worden van een door God gegeven rol in de gemeente van Christus. Je bidt in stilte: Heer, ik geloof wel dat u de Bijbel geĆÆnspireerd heeft, maar had dat daar bij Paulus niet toch even ietsje anders gekund? Die mannen daar op die synode hebben toch simpelweg geen keus? De teksten zijn toch veel te duidelijk? Zelfs met de beste wil van de wereld is er, gegeven het feit dat je je aan de overgeleverde Schriften probeert te houden - en zo’n vreemde gedachte is dat toch niet?! - toch niets anders van te maken? Die grote stap van een ontkenning van het sola Scriptura, van een jezelf toegeven dat je zelf ook iets moet doen, dat God van je vraagt dat je je hier en nu radicaal afvraagt wat God je in deze tijd te zeggen heeft, is toch veel te groot?! Dat laat zich gewoon niet in praktijken omzetten. Juist als het over de eeuwige dingen gaat, zijn we veel te afhankelijk van U! We durven dat helemaal niet aan, om in de grote vragen over de ultieme zin van ons bestaan een stem te hebben, of de absolute zekerheid daarvan op het spel te zetten door ze afhankelijk te maken van tijd en plaats! De eeuwige dingen moeten eeuwig zijn en als ze eeuwig zijn, zijn ze onveranderlijk!Maar dat andere lukt ook totaal niet. Bij de gedachte alleen al dat we simpelweg zouden doen alsof vrouwen een graadje minder zijn (en o natuurlijk dat zou niemand daar in Barneveld willen zeggen), of God zus of zo regels, wel geen rangorde natuurlijk maar dan toch een soort verdeling van taken, zou hebben ingesteld die bepalen dat vrouwen daar gewoon niet toe geroepen zijn, levert onmiddellijk een gevoel van onpasselijkheid op. Dat kan gewoon niet. Teksten of geen teksten, Woord van God of iets anders, het gaat niet! Inderdaad is dat geen sluitende redenering, dat klopt. Het is ook geen gedachte die om een volgende commissie vraagt, of een nieuwe doordenking van Ć©Ć©n of ander theologisch thema. Het is een intuĆÆtie. En natuurlijk, intuĆÆties zijn verdacht, ze zijn gevaarlijk, ze moeten gecorrigeerd worden, maar dat kan ik in dit geval gewoon niet.
Geloof
En daarom denk ik dat het woord ‘hermeneutiek’ helemaal niet alleen hoeft te staan voor afzwakken, je geloof verliezen, toegeven aan de cultuur, minder gereformeerd worden of wat ook maar. Het gaat over geloof! Het gaat over het fundamentele geloof dat de God die hemel en aarde gemaakt heeft, een God is van de toekomst, van verandering, van omkering, van doorbreking van tradities en vastgeroeste principes, en bovenal de God is van gerechtigheid. Het is ongerechtigheid om vrouwen uit te sluiten van een rol in Gods koninkrijk en die ongerechtigheid, zodra we die gezien hebben, vraagt erom weggedaan te worden. Er was slavernij in de geschiedenis en in de Bijbel, gesanctioneerde slavernij en geboden gehoorzaamheid van een slaaf aan zijn heer tot op het moment waarop we zagen dat dat ongerechtigheid is, dat wij in onze tijd en op onze plaats zijn gaan zien dat het ongerechtigheid is. Dat een schepsel van God nooit en te nimmer het lijfeigendom van een ander schepsel genoemd mag worden. Zo is er ook in de twintigste eeuw de overtuiging gegroeid dat het uitsluiten van vrouwen van een actieve rol in de samenleving en de kerk een vorm van ongerechtigheid is. Als je die ongerechtigheid ziet, moet je ze wegdoen uit je midden.Dat vraagt moed en vertrouwen, vertrouwen op de God die niet alleen in het verleden sprak, maar ook nu IS en de toekomst van de gemeente van Christus leidt. Dat is eng, doodeng, om die gedachte van een vaste brok waarheid hier op aarde los te laten en het met de komende en de levende Heer alleen te doen, maar het is een roeping. Het is een roeping zoals die van Abraham, die geroepen werd uit Ur naar een toekomst die hij niet kende, op een weg waarvan alleen de Eeuwige wist waarheen, een roeping van het volk IsraĆ«l om bij de vleespotten van Egypte weg te gaan en het te doen met de levende Heer. Het is een roeping die qua context lijkt op de totale verwarring die de Schriftgeleerden en FarizeeĆ«n overkwam toen de Mensenzoon hun vaste structuren, hun vaste en goed gefundeerde overtuigingen over het karakter van God en de inhoud van zijn wil, overhoop begon te gooien. Je doet je best, je redeneert op de best mogelijke manier op grond van wat je overgeleverd is en er komt iemand op je pad die daar allemaal vragen bij begint te stellen. Dat is tergend, bloedgevaarlijk, want het is niet willekeurig hoe je over de wil van de Eeuwige denkt! En gelijk hadden ze, het is ook niet willekeurig!
Het zou willekeurig zijn als het over iets anders ging dan over gerechtigheid. Maar dat is waar het over gaat! En daarom is de stem van de vrouwen die graag een ambt in het koninkrijk van God willen bekleden de stem van de Heer. Het is de stem van de Heer omdat het de stem van de gerechtigheid is, de stem van hen die in Naam van de Allerhoogste onderdrukt worden met een beroep op zijn woorden. Zij hebben recht tot klagen omdat hen onrecht wordt aangedaan.
amen!
BeantwoordenVerwijderenDank je, Maarten.
BeantwoordenVerwijderenMooi en waar
BeantwoordenVerwijderenAls je dit echt gelooft, zeg dan eerlijk dat je de bijbel niet gelooft.
BeantwoordenVerwijderenHelemaal mee eens. Veel mensen die (erg) tegen vrouwelijke oudsten en voorgangers zijn hebben niet door hoezeer ze door cultuur worden beheerst!
BeantwoordenVerwijderenEn wat nu als je het tweede deel van je stuk confronteert met het eerste deel? Dan blijft er toch niets van over? Ons gevoel kan toch niet Gods Woord gaan overheersen?
BeantwoordenVerwijderenWaarom toch weer die ANONYMOUS reacties. Het gaat me er niet om of je voor of tegen bent, maar strijd met open vizier. Dan kun je ook de wapenrusting Gods gebruiken
BeantwoordenVerwijderenFreek Leene
Sjonge Maarten, wat ben ik je dankbaar voor dit stuk. Uit mijn hart!
BeantwoordenVerwijderenNadenken over het weg doen van ongerechtigheid. Zo had ik het nog nooit bekeken, maar daarmee valt veel op z'n plek voor mij. Dank Maarten, dat je mij dit laat inzien......
BeantwoordenVerwijderen1. Stel nu dat ik -als vrouw- de stem van de levende Heer hoor Die zegt dat ik geen ambt mag bekleden.
BeantwoordenVerwijderen2. Hoe kan ik de stem van de levende Heer horen? Uit het Woord? Uit mijn hart? Uit mijn gevoel? Uit de mening van Maarten Wisse? Uit de traditie? Uit een weblog?
3. Over de hermeneutiek van Maarten ligt ook een behoorlijk dogmatisch raster, net zoals over de hermeneutiek van de GKVsynode.